Powiedzenia ,Przysłowia o zwierzaczkach

Cielę

biada dómowi, kaj ciele rozkazuje wołowi

głupiego wilka i cielęta liżą

jaje dzisiejsze, chleb wczorajszy, cielę sześciniedzielne, a wino łońskie najlepsze

każda krowa swoje cielę liże

krowa cielę kocha i zadek mu liże

kto ma szczęście, temu i wół cielę urodzi

lepsze cielęta niż woły

nie pamiętał wół, jak cielęciem był

niemiła księdzu ofiara, idź cielę do obory

nim pastuch się skwapi, wilk cielę załapi

patrzy jak cielę na malowane wrota

po tłuste cielę i do domu trafią, a chudego i na targu nie kupią

pokorne cielę dwie matki ssie

w lutym wody wiele, w lecie głodne i cielę

w lutym wody wiele – w lecie głodne nawet cielę

wzięli diabli krowę, niech wezmą i cielę

zapomniał wół, jak cielęciem był

zapomniał wół, kiedy cielęciem był

byk

jeden byka doi, drugi sito podstawia

zamienić byka na indyka

koń

baba z wozu, koniom lżej

bez końskiego ogona nic skrzypek nie dokona

co było, to było, a ty ciągnij kobyło

co koń, to nie świnia

czy to z góry, czy pod górę – furman patrzy w końską dziurę

darowanemu koniowi w zęby się nie zagląda

gdzie koń nie zdoła, tam osioł pociągnie

głodny, że zjadłby konia z kopytami

koniowi nogę kują, a żaba swojej nadstawia

koń by się uśmiał

łaska pańska na pstrym koniu jeździ

nie zmienia się koni podczas przeprawy przez rzekę

pańskie oko konia tuczy

słowo się rzekło, kobyłka u płota

dobry koń to i w błocie pociągnie

i w sto koni nie dogoni

jak spaść, to z wysokiego konia

kiedy osioł poczuje ból, prześcignie konia

konia kują, żaba nogę podstawia

konia z rzędem temu, co tego dokona!

koń bosy na lód, but dziurawy na błoto, tępa siekiera na drwa – niebezpieczni są

koń by się uśmiał

koń ma cztery nogi i też się potknie

koń zapracował – osioł zjadł

na koniu jedzie, a konia szuka

od rzemyczka, do koniczka

osioł konia nie spłodzi

osioł medytuje – koń je

płot trzy lata, kot trzy płoty, koń trzy koty

siano inaczej pachnie koniom, niż zakochanym

szczęśliwy, jakby go kto na sto koni wsadził

święty Marcin na białym koniu jedzie

trzy lata – płot, trzy płoty – kot, trzy koty – koń, trzy konie – człek, to jeden wiek

znać się jak łyse konie

kot

brać koty w leszczoty

brzydzi się jak kot sadłem

chłop mowny a kot łowny, z głodu nie zemrą

chociaż masz dobrego kota, jednak cię po śmierci myszy zjedzą

alej kot trzaśnie, niźli mysz skoczy

dla kota za dużo, dla psa za mało

dusi kot myszy zawsze po swojemu

dwaj być nie mogą, dwaj koci w jednym worku, bez zwady

dybie na to jak kot na mysz

gadałby kotek, ale język krotek

garniec mleka napełniony dobrze ma być przed kotką strzeżony

gdy kota nie ma, myszy harcują

głaszczesz ty kota skórę, a on ogon w górę

im kot starszy, tym ogon twardszy

jak kota nie ma, to myszy biegają

jak kota nie ma, to myszy harcują

jeden kot stada myszy się nie boi

kot jajka nie zniesie

kot jeszcze na ognisku

kot kotkę okaleczył, kot kotkę będzie leczył

kot lubi śmietankę, koza majeranek

kot myszy nie niecha, liszka kur, a wilk owiec

kot nie koło jednej dziury siada

kot niełowny, mąż niemowny – jednako się mają

kot niełowny, chłop niemowny – obadwaj łapę liżą

kot niełowny i chłop niemowny często głodny

kot się myje, będą goście

kot śpiący myszy nie wychwyta (kaszub. kot śpiący meszy nie chwata)

kot tak długo ze sznurkiem igra, aż mu się uprzykrzy

kot w rękawiczkach myszy nie złapie

kot z domu – myszy na pokój

kot z domu – myszy na stół

kot za sadłem, chłop za jadłem, wilk za padłem

kot zawsze na cztery łapy spadnie

kot zawsze spada na cztery łapy

kota łasownego i smyka domownego – nie upilnuje

kota na myszy, na zające charta

kotka i żona niech siedzi doma

kotu żart, a myszce śmierć

kto ma kocie oczy, ten widzi i w nocy

lepiej kotu na ognisku, niżeli psu na wiórzysku

łów sobie kotku

miarą kocie, idzie o cię

musiał kota zabić

myszy tańcują, gdy kota nie czują

najlepiej cicho siedzieć sobie w jamie, ani być z kotem, ani przeciw kotu

nie ciągnij kota za ogon, to cię nie zadrapie

nie dla psa kiełbasa, nie dla kota szperka

nie graj kotku z niedźwiedziem

nie każdy kot łowny

nie wierz kotkowi, choćby księdzem został

nie zawsze kotowi zapusty

nie żartuj kotka z psem

oblizuje się jak kot od mleka

ostatni ten kot, co przy jednej dziurze siedzi

panie kocie, idzie o cię

pierwsze koty za płoty

płot trzy lata, kot trzy płoty, koń trzy koty

póty kot miauczy, póki szperki nie zje, a potem się oblizuje

przy jednej dziurze kot zdechnie

raduje się jak kot myszą

schował pazurki, jak kot przy kominie

starego kocura nie trzeba uczyć myszy chwytać

stąd kot, a stąd jednorożec

trafi się czasem, chociaż dobrze łowi, upuścić wróbla staremu kotowi

w nocy wszystkie koty są czarne

wara kocie, idzie o cię

wie kot, czyje sadło zjadł

z tym kot rad mieszka w zgodzie, kto mu się da lizać po brodzie

za wiele na kota gleń

zaraz panie, tylko kotka wstanie

zjadłaby go kotka przez noc

znać kota po pazurach

zwąchał kot kiełbasę, a nie zwąchał kija

koza[edytuj]

choćby koza biała – byle posag miała

na pochyłe drzewo, to i koza wskoczy/wlezie

na pochyłe drzewo, to i kozy skaczą

wysoki jak brzoza, a głupi jak koza

gdyby kózka nie skakała, to by nóżki nie złamała

przyjdzie koza do woza

drze koza łozę, a wilk drze kozę

raz kozie śmierć

krowa

daj krowie w żłobie, ona da i tobie

dobra krowa chłopu dzieci chowa

krowa, która dużo ryczy, mało mleka daje

kto cielicy nie uchowa, ten się krową nie nacieszy

kto ma morgi, krowy, świnie – tego głód i bieda minie

kto ma morgi, krowy, świnie, tego zawsze głód ominie

niejednemu wojna jest jak krowa dojna

biada temu domowi, gdzie dobodzie krowa bykowi

tylko krowa nigdy nie zmienia swoich poglądów

wygląda jak wyjęty krowie z gardła

wzięli diabli krowę, niech wezmą i cielę

żeby się napić mleka nie trzeba od razu kupować krowy

mucha

choćby kucharz i muchę warzył, urwie skrzydło dla siebie

dobra psu i mucha kiedy głodny

lgnie jak mucha do miodu

kręci się jak mucha w ukropie

mucha w drogim olejku – łyżka dziegciu w beczce miodu

muchy są to pszczoły diabła

rusza się jak mucha w smole

siedziałby jak mucha na gównie

z armatą na muchę

mysz

biedny jak mysz kościelna

myszy dokazują, gdy kota nie czują

gdy kota nie ma, myszy harcują

góra urodziła mysz

siedzi cicho jak mysz pod miotłą

osioł

chłop głupi jak osioł, chytry jak diabeł

gdzie koń nie zdoła, tam osioł pociągnie

kiedy osioł poczuje ból, prześcignie konia

koń zapracował – osioł zjadł

lepszy osioł przy żłobie niż filozof w grobie

orzech, osioł, niewiasta jednym trybem żyją, nic dobrego nie warte, kiedy ich nie biją

osieł Pana Boga nosieł (sic!)

osiołkowi w żłoby dano, w jeden owies, w drugi siano

osioł konia nie spłodzi

osioł medytuje – koń je

osioł osłu, a świni podoba się świnia

osioł pozostanie osłem, choćbyś nań włożył złotą uzdę i siodło

osioł złotem obładowany ujdzie między pany

szlachcic bez sławy jest osioł prawy

owca

i wilk syty, i owca cała

kto ma owce – ten ma, co chce

nie za to przecież wilka biją, że szary, lecz za to, że owcę zjadł

póki świat światem, wilk owcy nie będzie bratem

pies

daj psu spokój, pies ci da dwa

delikatny jak francuski piesek

dobra psu i mucha

gdzie jedna kość, a dwa brytany – tam pokój nie znany

jak pies je, to nie szczeka

jak pies je, to nie szczeka, bo mu miska ucieka

jak się chce psa uderzyć, kij się znajdzie

kto nie słucha ojca, matki, ten posłucha psiej skóry

kto ze psy lega, ten z pchłami wstaje

lubi go, jak psy dziada w ciasnej ulicy

na biednego zawsze psy szczekają

najgorszy ten pies, co kąsa milczkiem

nie dla psa kiełbasa

nie dla psa kiełbasa, nie dla prosiąt miód

nie dla psa kiełbasa, nie dla kota spyrka

nie jednemu psu Burek na imię

ostatnich gryzą psy

pies, co bardzo szczeka, nie bardzo kąsa

pies dobry stoi za hajduka

psie głosy nie idą w niebiosy

pies na paździerzu nie leży i drugiemu nie da

pies ogrodnika – sam nie zje i drugiemu nie da

przyjdzie na psa mróz

psy szczekają, karawana idzie dalej

pusto, że nawet pies z kulawą nogą nie zajrzy

smakuje mi to – jak psu zboże

strzeż się psa milczącego i spokojnej wody

szkoda psu białego chleba

tanio kupisz, psom wyrzucisz / tanie kupisz, psom wyrzucisz

użył sobie… jak pies na mrozie!

z jedynaka – jak nie pies… to sobaka

żyją ze sobą jak pies z kotem

ptaki

zły to ptak co swoje gniazdo kala

bocian

powiedziały bociany niedobre są zmiany

cietrzew

lepszy wróbel w ręku niż cietrzew na sęku

dudek

każdy dudek ma swój czubek

gołąb

lepszy wróbel w garści niż gołąb na dachu

pieczone gołąbki nie lecą same do gąbki

indyk

indyk myślał o niedzieli, a w sobotę łeb mu ścięli

zamienić byka na indyka

jaskółka

jedna jaskółka wiosny nie czyni

powiedziały jaskółki, że niedobre są spółki

kiedy się jaskółka zniża, deszcz się do nas zbliża

jaskółka i pszczółka lata, znakiem wiosny to dla świata

jedna jaskółka nie czyni lata, nie czyni miasta jedna chata

kruk

kruk krukowi oka nie wykole

nie pomoże krukowi mydło, ani umarłemu kadzidło

gniewa kruka czarna wrona, a sam czarny jak i ona

kogut i kura

ani kura za darmo nie gdacze

cackają się z nim jak kura z jajem

daj kurze grzędę, a ona: wyżej siędę

dla dwóch kogutów za mało miejsca na jednym gnoju

głodny jak młynarska kura

grosz do grosza, a będzie kokosza

jajko mądrzejsze od kury

kur pieje, pogoda się chwieje

kura sąsiada jest zawsze tłustsza niźli własna gęś

lepiej w domu groch, kapusta niż na wojnie kura tłusta

lepsze dziś jajko, niż jutro kokosza

ma rozum tam, gdzie kura jajo

mędrsze jaje niż kura

na świętego Andrzeja kurom w polu nadzieja

nie rade kury na wesele, ale muszą

nie zabija się kury znoszącej złote jajka

nosi się jak kura z jajem

pisać jak kura pazurem

rządzi się jak kogut na gnoju

siedzieć jak kura na jajach

słabe w gosposi nadzieje, gdy śpi, jak kogut pieje

trafiło się… jak ślepej kurze ziarno

trafiło się ślepej kurze ziarno

zna się na tym jak kura na jajach

skrobie jak kura pazurem

z kim szczęście na ukos, i kury nań gdaczą

źle tam się dzieje, kędy kura pieje

źle się tam dzieje, kędy kokosz pieje

kukułka

nocna gżegżółka zawsze dzienną przekuka

pliszka

każda pliszka swój ogon chwali

każda pliszka swój ogonek chwali

na świętego Franciszka odlatuje pliszka (4 X)

na świętego Franciszka przylatuje pliszka (2 IV)

gdy przyjdzie Agnieszka, rozbije ogonem lód pliszka

przepiórka

przepióreczki śpiewanie, deszczu zwiastowanie

orzeł

nie polezie orzeł w gówna

skowronek

święta Agnieszka wypuszcza skowronka z mieszka

słowik

na święty Wit, słowik cyt

sokół

gdzie lata sokół, nie latać tam sowie

lepszy wróbel w ręku niż sokół na sęku

nie urodzi sowa sokoła

sowa

gdzie lata sokół, nie latać tam sowie

nie urodzi sowa sokoła

mądry jak sowa

sowa huczy, choć ją nikt nie uczy

sójka

wybiera się jak sójka za morze

wrona

gdy wilk się zestarzeje, skubie go i wrona

jeśli wejdziesz między wrony, musisz krakać jak i one

na kogo kruk na tego i wrony

wróbel

lepszy wróbel w garści niż gołąb na dachu

lepszy wróbel w ręku niż cietrzew na sęku

lepszy wróbel w ręku niż sokół na sęku

kto się wróblem urodził, kanarkiem nie zdechnie

słówko wyleci wróblem, a powróci wołem

starego wróbla nie złapiesz na plewy

rak

na bezrybiu i rak ryba

pokazać komuś gdzie raki zimują

ryba

albo rybka, albo pipka

dzieci i ryby głosu nie mają

na bezrybiu i rak ryba

ryba psuje się od głowy

rybka lubi pływać

ryby i dzieci głosu nie mają

nie ma ryby bez ości, a człowieka bez złości

gość i ryba trzeciego dnia cuchnie

świnia

baranina to tatarska świnia

bogacz a świnia po śmierci zwierzyna

chcesz być bogatym, bądź siedem lat świnią

choć poświęcona, zawsze świnia

chyba kończy się świat – świnia z pastuchem za pan brat

co koń, to nie świnia

co świnia, to nie koza

co za wiele, to i świnia nie chce

daleko paść świnie od ogroda

dobra świnia wszystko zje

dużo krzyku, mało wełny, mówił diabeł strzygąc świnie

i ja waść, i ty waść, a kto będzie świnie paść?

jak pannie trzydziestka minie, to się przemienia we świnie

kiedy świnia tłusta, to i prosięta nie chude

komu stanie na wieprz, temu stanie na pieprz

koryto to samo, tylko świnie się zmieniają

kto ma morgi, krowy, świnie – tego głód i bieda minie

kto ma morgi, krowy, świnie, tego zawsze głód ominie

kto nie je świniny, ten je za świnie

kto się miesza w plewy, tego świnie zjedzą

mam li świnie paść, wolę całą trzodę

mądry jak świnia w magierce

młynarska świnia i księża gospodynia dobrze się mają

na świętego Grzegorza, nie stoi już świnia u gospodarza

na święty Grzegorz, świnie przez plot przełóż

nie dał Pan Bóg świni rogów, boby cały świat zabodła

nie dał Pan Bóg świni rogów, boby bodła

nie do prosiąt świni, kiedy ją smalą

nie godzi się to ani świni do koryta

nie miała baba kłopotu, kupiła sobie prosię

nie trzeba świni do koryta prosić, sama se drogę znajdzie

osioł osłu, a świni podoba się świnia

pasuje jak świni siodło

po świętym Marcinie najlepiej mieć w domu świnię

ponura świnka głęboko w ziemi ryje

pozwól świni grzędy, ona chce wszędy

prosiła świnia gospodarza, by ją zachował do Grzegorza

przyrównała się świnia do konia

pyszny jak kaliska świnia

szła świnia przez zboże, nie rzekła „Szczęść Boże”

świnia nie chce długo żyć, jeno dobrze jeść i pić

świnia potrzebuje wina

świnia się nie myje i żyje

świnia świnią będzie

świnia świnię poznała, niedaleko szukała

ubierz świnię w złoto, ona wlezie w błoto

uczył Marcin Marcina, a sam głupi jak świnia

widziała świnia niebo

wielka to jest mądrość bogów, że nie dali świni rogów

wielkie świnie kupują kupcy, a małe głupcy

wpuść świnię do pałacu, to ci chlew zrobi

wilk

Wilcza natura

patrzeć wilkiem

O wilku mowa a wilk tu

Głodny jak wilk

ciągnie wilka do lasu

człowiek człowiekowi wilkiem

drze koza łozę, a wilk drze kozę

gdy wilk się zestarzeje, skubie go i wrona

głupiego wilka i cielęta liżą

i wilk syty, i owca cała

mów wilkowi pacierz, a on woli kocią macierz

nie wywołuj wilka z lasu

nie za to przecież wilka biją, że szary, lecz za to, że owcę zjadł

nim pastuch się skwapi, wilk cielę załapi

nosił wilk razy kilka, ponieśli i wilka

o wilku mowa, a wilk tuż tuż

póki świat światem, wilk owcy nie będzie bratem

wilk morduje dla strawy, człowiek dla zabawy

wół

jak wół pierdzi, to obora słucha

jaki wół, taka skóra, jaka mać, taka córa

kto ma szczęście, temu i wół cielę urodzi

lepsze cielęta niż woły

pasuje jak wół do karety

patrzy jak wół na malowane wrota

słówko wyleci wróblem, a powróci wołem

stoi jak wół na granicy

zapomniał wół, kiedy cielęciem był

żaba

konia kują, żaba nogę podstawia

zarzekała się żaba błota